Soạn bài Luyện tập viết đoạn văn thuyết minh

I. Đoạn văn thuyết minh

1. Hãy nhắc lại:

a) Thế nào là một đoạn văn?

b) Một đoạn văn cần đạt được những yêu cầu nào trong các yêu cầu kể dưới đây:

– Tập trung làm rõ một ý chung, một chủ đề chung thống nhất và duy nhất.
– Liên kết chặt chẽ với các đoạn văn đứng trước và sau nó.
– Diễn đạt chính xác, trong sáng.
– Gợi cảm, hùng hồn.

2. Theo anh (chị), giữa một đoạn văn tự sự và một đoạn văn thuyết minh có những điểm nào giống và khác nhau? Vì sao có sự giống nhau và khác nhau như thế?

3. Một đoạn văn thuyết minh có thể bao gồm bao nhiêu phần chính? Các ý trong đoạn văn thuyết minh có thể được sắp xếp theo các trình tự thời gian, không gian, nhận thức, phản bác - chứng minh không? Vì sao?

II. Viết đoạn văn thuyết minh

1. Phác qua dàn ý đại cương cho bài viết.

2. Tiếp đó, hãy diễn đạt một ý trong dàn ý thành một đoạn văn.

Gợi ý:

a) Trả lời một số câu hỏi:

– Anh (chị) định tập viết đoạn văn nào? Đoạn ấy nằm ở vị trí nào trong bài văn?
– Câu chuyển đoạn cần được viết thế nào để đoạn văn sẽ viết có thể tiếp nối được với đoạn văn trước đó?
– Phải sắp đặt các ý theo thứ tự nào để đảm bảo tính chặt chẽ và mạch lạc của đoạn văn?
– Cần sử dụng những phương pháp thuyết minh nào và diễn đạt thế nào để đoạn văn không chỉ chuẩn xác mà còn sinh động hấp dẫn?
– Có thể học tập được gì từ đoạn văn sau:

Với Anh-xtanh, thời gian /…/ trở nên co dãn khi nó tỏ ra phụ thuộc vào chuyển động của người quan sát. Nếu ta chuyển động càng nhanh thì thời gian càng chậm lại. Chẳng hạn, một người ở trên con tàu vũ trụ bay với một vận tốc bằng 87% vận tốc ánh sáng sẽ thấy thời gian chậm lại một nửa. Anh ta sẽ già đi chậm hơn hai lần so với người sinh đôi với anh ta ở Trái Đất. Người sinh đôi với anh ta ở Trái Đất có nhiều nếp nhăn và tóc bạc sớm hơn anh ta. Tim anh ta đập nhanh hơn và anh ta ăn nhiều bữa hơn, uống nhiều rượu vang hơn và đọc sách nhiều hơn. Đó là nghịch lí cặp sinh đôi của Lăng-giơ-vanh (tên của nhà vật lí người Pháp phát biểu nghịch lí này). /…/ Ở 99% vận tốc ánh sáng, thời gian chậm lại 7 lần. Ở 99,9% vận tốc ánh sáng, thời gian chậm lại 22,4 lần.

(M.Ri-các – Trịnh Xuân Thuận, Cái vô hạn trong lòng bàn tay.
NXB Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 2005)

b) Viết và sửa chữa:

Viết toàn bộ đoạn văn ra giấy nháp, sau đó kiểm tra xem:

– Chủ đề của đoạn có được thể hiện rõ ràng và nhất quán không;
– Việc sử dụng phương pháp thuyết minh có hợp lí không;
– Các câu trong đoạn có trong sáng và liên kết với nhau không;
– Làm thế nào để sửa chữa những lỗi của đoạn văn (nếu có).

III. Luyện tập

1. Viết đoạn văn nối tiếp theo đoạn mà anh (chị) vừa hoàn thành trên lớp.

2. Từ những kết quả và tiến bộ đã đạt được, hãy viết một bài văn thuyết minh để giới thiệu một con người, một miền quê, một danh lam thắng cảnh hoặc một phong trào hoạt động mà anh (chị) đã ó dịp tìm hiểu kĩ.

Lời giải:

I. Đoạn văn thuyết minh

Câu 1 trang 62 - SGK Ngữ văn 10 tập 2: Hãy nhắc lại:

a) Thế nào là một đoạn văn?

b) Một đoạn văn cần đạt được những yêu cầu nào trong các yêu cầu kể dưới đây:

Trả lời:

a) Đoạn văn là một đơn vị của văn bản, được tính từ chỗ viết hoa lùi đầu dòng đến chỗ chấm xuống dòng. Một đoạn văn phải đảm bảo tính trọn vẹn về nội dung và hoàn chỉnh về hình thức.

b) Một đoạn văn cần đạt được những yêu cầu sau:

– Tập trung làm rõ một ý chung, một chủ đề chung thống nhất và duy nhất.

– Liên kết chặt chẽ với các đoạn văn đứng trước và sau nó.

– Diễn đạt chính xác, trong sáng.

Câu 2 trang 62 - SGK Ngữ văn 10 tập 2

Theo anh (chị), giữa một đoạn văn tự sự và một đoạn văn thuyết minh có những điểm nào giống và khác nhau? Vì sao có sự giống nhau và khác nhau như thế?

Trả lời:

Sự giống và khác nhau giữa đoạn văn tự sự và thuyết minh.

– Giống nhau: Đều trình bày một sự kiện, miêu tả một sự vật hiện tượng và người viết phải quan sát cẩn thận.

– Khác nhau:

+ Đoạn văn thuyết minh chủ yếu là giới thiệu để người ta hiểu.

+ Đoạn văn tự sự chủ yếu là kể lại và cảm nhận.

Câu 3 trang 62 - SGK Ngữ văn 10 tập 2

Một đoạn văn thuyết minh có thể gồm bao nhiêu phần chính? Các ý trong đoạn văn thuyết minh có thể được sắp xếp theo các trình tự thời gian, không gian, nhận thức, phản bác – chứng minh không? Vì sao?

Trả lời:

– Một đoạn văn thuyết minh có thể gồm 3 phần chính : mở, thân, kết. Mở đoạn giới thiệu chung, thân đoạn phát triển ý, kết đoạn tổng kết nội dung của đoạn.

– Các ý trong đoạn có thể được sắp xếp theo trình tự thời gian, không gian, nhận thức, phản bác – chứng minh để tăng tính hấp dẫn và lôi cuốn cho đoạn văn.

II. Viết đoạn văn thuyết minh

Câu 1 trang 62 - SGK Ngữ văn 10 tập 2: Phác qua dàn ý đại cương cho bài viết.

Trả lời:

Phác qua dàn ý đại cương thuyết minh về một điển hình người tốt, việc tốt:

Mở bài: Giới thiệu khái quát về gương người tốt việc tốt mà em biết (người đó là ai, việc tốt đó là việc gì)

Thân bài: Giới thiệu cụ thể về người tốt, việc tốt đó

+ Hoàn cảnh của câu chuyện

-> Gương người tốt, việc tốt đó nảy sinh trong câu chuyện như thế nào.

+ Lợi ích của hành động tốt đẹp đó mang lại là gì

+ Gương người tốt, việc tốt ấy có giá trị như thế nào đối với cuộc sống (tạo nên những điều tốt đẹp cho xã hội, là tấm gương cho mọi người noi theo, tránh những băng hoạt, tàn lụi về đạo đức,…)
Kết bài: Khái quát, mở rộng vấn đề (chẳng hạn, nên noi theo và phát huy những hành động tốt đẹp, rèn luyện bản thân để trở thành một người tốt hơn trong xã hội).

Câu 2 trang 62 - SGK Ngữ văn 10 tập 2: Tiếp đó, hãy diễn đạt một ý trong dàn ý thành một đoạn văn.

Trả lời:

Diễn đạt một ý thành một đoạn văn:

Lựa chọn ý “Đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”:

Trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, nét đặc sắc nghệ thuật tiêu biểu nhất phải kể đến là yếu tố kì ảo. Ngô Tử Văn vốn là người trần mắt thịt mà có thể chiến thắng hồn ma của tên giặc, xuống một thế giới ngoài trần gian. Nguyễn Dữ đã sử dụng yếu tố kì ảo xen kẽ yếu tố hiện thực làm tăng thêm sắc màu huyễn hoặc và sức hấp dẫn ma lực của thể truyền kì, đồng thời còn thể hiện được vị trí của con người trong vũ trụ và đời sống tâm linh người Việt xưa, thế giới cõi âm là sự phản chiếu đời thực.

* Khi viết một đoạn văn thuyết minh cần:

– Xác định được vị trí và nội dung của đoạn văn đó.

– Có câu chuyển ý, chuyển đoạn để tạo sự liên kết với đoạn khác và với toàn bài.

– Các ý phải sắp xếp hợp lí, rõ ràng, rành mạch.

– Có vận dụng đúng, sáng tạo các phương pháp thuyết minh để đoạn văn cụ thể, sinh động, hấp dẫn.

III. Luyện tập

Câu 1 trang 63 - SGK Ngữ văn 10 tập 2: Viết đoạn văn nối tiếp theo đoạn mà anh (chị) vừa hoàn thành trên lớp.

Trả lời:

Đây là đoạn nối tiếp đoạn văn ở trên, đoạn này đánh giá, tổng kết giá trị và ảnh hưởng của tác phẩm:

“Như vậy, có thể thấy Chuyện chức phán sự đền Tản Viên vừa đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức Việt, vừa thể hiện niềm tin công lí của nhân dân – chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng gian tà. Đồng thời tác phẩm còn mang nét nghệ thuật đặc trưng của lối truyền kì là yếu tố kì ảo.”

Câu 2 trang 63 - SGK Ngữ văn 10 tập 2: Từ những kết quả và tiến bộ đã đạt được, hãy viết một bài văn thuyết minh để giới thiệu một con người, một miền quê, một danh lam thắng cảnh hoặc một phong trào hoạt động mà anh (chị) đã ó dịp tìm hiểu kĩ.

Trả lời:

Thuyết minh về danh lam thắng cảnh

Mở bài:

Lựa chọn giới thiệu về danh lam thắng cảnh đó ( Tràng An, Hạ Long, Thành nhà Hồ, Dinh Bảo Đại…)

Cảm nhận chung về danh lam, thắng cảnh đó

Thân bài:

* Vị trí địa lý

Nơi tọa lạc, địa chỉ

Diện tích danh lam thắng cảnh

- Cảnh vật xung quanh

- Di chuyển bằng phương tiện gì thích hợp

* Lịch sử hình thành

Thời gian xuất hiện

- Do ai xây dựng, mất bao lâu xây được công trình đó

* Cảnh bao quát đến chi tiết:

- Từ bao quát: nổi bật nhất là cảnh gì, cảnh xung quanh

Cảnh chi tiết: Cấu tạo, bao gồm các phần nào, cách trang trí ra sao

* Giá trị văn hóa, lịch sử

- Lưu giữ: nhiều hơn về lịch sử, quá khứ của ông cha ta

+ Tô điểm cho thành phố, mảnh đất nào

+ Điểm du lịch nổi tiếng thu hút du khách

Kết bài:

Nêu cảm nghĩ về danh làm thắng cảnh đó

Giải các bài tập Tuần 24 SGK Ngữ văn 10 •Chuyện chức phán sự đền Tản Viên •Luyện tập viết đoạn văn thuyết minh

Bài trước Bài sau

Lớp 10

Chương 1: Xã hội nguyên thủy Chương 1: Nguyên tử Chương 1: Mệnh đề - Tập hợp Chương 1: Vectơ Phần 1: Cơ học Chương 1: Thành phần hóa học của tế bào Chương 1: Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở vi sinh vật Chương 1: Động học chất điểm Chương 5: Địa lí dân cư Chương 1: Động học chất điểm Chương 1: Việt Nam từ thời nguyên thủy đến thế kỉ X Chương 5: Chất khí Chương 1: Các cuộc cách mạng tư sản (từ giữa thế kỉ XVI đến cuối thế kỉ XVIII) Phần 1: Công dân với việc hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học. Chương 1: Nguyên tử Chương 1: Bản Đồ Chương 2: Xã hội cổ đại Chương 2: Vũ trụ. Hệ quả các chuyển động của trái đất Chương 2: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và Định luật tuần hoàn Phần 2: Nhiệt học Chương 2: Cấu trúc của tế bào Chương 2: Sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật Chương 2: Tích vô hướng của hai vectơ và ứng dụng Chương 6: Cơ cấu nền kinh tế Chương 2: Động lực học chất điểm Chương 2: Động lực học chất điểm Chương 2: Hàm số bậc nhất và bậc hai Chương 6: Cơ sở của nhiệt động lực học Chương 2: Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XV Chương 2: Các nước Âu - Mỹ Phần 2: Công dân với đạo đức Chương 2: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và Định luật tuần hoàn Chương 3: Trung Quốc thời phong kiến Chương 3: Cấu trúc của Trái Đất. Các quyển của Trái Đất. Chương 3: Liên kết hóa học Chương 3: Chuyển hóa vật chất và năng lượng trong tế bào Chương 3: Virut và bệnh truyền nhiễm Chương 3: Phương pháp tọa độ trong mặt phẳng Chương 7: Địa lí nông nghiệp Chương 3: Tĩnh học vật rắn Chương 3: Cân bằng và chuyển động của vật rắn Chương 7: Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể Chương 3: Việt Nam từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII Chương 3: Phong trào công nhân (từ đầu thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX) Chương 3: Phương trình - Hệ phương trình Chương 3: Liên kết hóa học Chương 4: Phản ứng oxi hóa - khử Chương 4 : Phân bào Chương 4: Một số quy luật của lớp vỏ địa lí Chương 8: Địa lí công nghiệp Chương 4: Các định luật bảo toàn Chương 4: Các định luật bảo toàn Chương 4: Việt Nam ở nửa đầu thế kỉ XIX Chương 4: Ấn Độ thời phong kiến Chương 4: Bất đẳng thức - Bất phương trình Chương 4: Phản ứng hóa học Chương 5: Nhóm Halogen Chương 9: Địa lí dịch vụ Chương 5: Cơ học chất lưu Sơ kết lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỉ XIX Chương 5: Đông Nam Á thời phong kiến Chương 5: Nhóm halogen Chương 5: Thống kê Chương 6: Cung và góc lượng giác. Công thức lượng giác Chương 6: Oxi - Lưu huỳnh Chương 10: Môi trường và sự phát triển bền vững Chương 6: Chất khí Chương 6: Tây Âu thời trung đại Chương 6: Nhóm oxi Chương 7: Tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học Chương 7: Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể Chương 7: Tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học Chương 8: Cơ sở của nhiệt động lực học

Tuần 24 SGK Ngữ văn 10

•Chuyện chức phán sự đền Tản Viên •Luyện tập viết đoạn văn thuyết minh

+ Mở rộng xem đầy đủ