Giải bài 4 trang 177 – Bài 37 - SGK môn Vật lý lớp 10 Nâng cao

Một vật được ném từ mặt đất với vận tốc 10 m/s hướng chếch lên phía trên, với các góc ném hợp với phương ngang lần lượt là \( {{30}^{0}} \) và \( {{60}^{0}} \). Bỏ qua sức cản của không khí. 

a) Vận tốc chạm đất của vật trong mỗi lần ném thay đổi ra sao ?

b) Độ cao cực đại mà vật đạt được trong mỗi trường hợp bằng bao nhiêu ?

Hướng dẫn: Dùng định luật bảo toàn cơ năng để giải, có kết hợp với phương pháp động lực học.

Lời giải:

a) Coi mặt đất là mặt phẳng ngang. Chọn \( {{W}_{{{t}_{0}}}}=0 \) tại mặt đất.

Bỏ qua lực cản không khí thì cơ năng được bảo toàn, suy ra: 

\( {{W}_{{{\text{đ}}_{2}}}}={{W}_{{{\text{đ}}_{1}}}}={{W}_{{{\text{đ}}_{0}}}}\text{ hay }{{\text{v}}_{2}}=\text{ }{{\text{v}}_{1}}\text{ = }{{\text{v}}_{0}}\text{ = 10 }\left( m/s \right) \)

Trong cả hai trường hợp vận tốc chạm đất của vật đều có độ lớn bằng vận tốc ném nhưng khác nhau ở góc rơi : 

\( \left\{ \begin{align} & {{\beta }_{1}}={{\alpha }_{1}}={{30}^{0}} \\ & {{\beta }_{2}}={{\alpha }_{2}}={{60}^{0}} \\ \end{align} \right. \)

b) Khi đạt độ cao cực đại thì vật có : \( v={{v}_{x}}={{v}_{0}}\cos \alpha . \) 

Áp dụng định luật bảo toàn cơ năng :

\( \begin{align} & mg{{z}_{\max }}+\dfrac{1}{2}m{{\left( {{v}_{0}}\cos \alpha \right)}^{2}}=\dfrac{1}{2}\left( mv_{0}^{2} \right) \\ & {{z}_{\max }}=\dfrac{{{\left( {{v}_{0}}\sin \alpha \right)}^{2}}}{2g} \\ & \text{Với }{{\alpha }_{1}}={{30}^{0}}\text{ thì }{{\text{z}}_{1\max }}=\dfrac{{{\left( 10.0,5 \right)}^{2}}}{2.9,8}\approx 1,28\text{ }\left( m \right) \\ & \text{Với }{{\alpha }_{2}}={{60}^{0}}\text{ thì }{{\text{z}}_{2\max }}=\dfrac{{{\left( 10.\dfrac{\sqrt{3}}{2} \right)}^{2}}}{2.9,8}\approx 3,83\text{ }\left( m \right). \\ \end{align} \) 

 

Ghi nhớ:

- Trong quá trình chuyển động, nếu vật chỉ chịu tác dụng của trọng lực, động năng có thể chuyển thành thế năng và ngược lại, và tổng của chúng, tức là cơ năng của vật, được bảo toàn (không đổi theo thời gian).

- Nếu một vật chỉ chịu tác dụng của những lực thế thì tổng động năng và các loại thế năng luôn được bảo toàn.

Mục lục Chương 4: Các định luật bảo toàn theo chương Chương 4: Các định luật bảo toàn - Giải bài tập SGK Vật lý 10 Nâng cao