Soạn bài Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ Tiếp theo

1. Phân tích các nhân tố giao tiếp được thể hiện trong câu ca dao :

Đêm trăng thanh anh mới hỏi nàng:

- Tre non đủ lá đan sàng nên chăng?

a) Nhân vật giao tiếp ở đây là những người như thế nào? (về lứa tuổi, giới tính)
b) Hoạt động giao tiếp này diễn ra vào thời điểm nào? Thời điểm đó thường thích hợp với những cuộc trò chuyện như thế nào?
c) Nhân vật “anh” nói về điều gì? Nhằm mục đích gì?
d) Cách nói của “anh” có phù hợp với nội dung và mục đích giao tiếp không?

2.Đọc đoạn đối thoại (giữa một em nhỏ - A Cổ - với một ông già) và trả lời câu hỏi.

A Cổ sung sướng chào:

- Cháu chào ông ạ!

Ông vui vẻ nói:

- A Cổ hả? Lớn tướng rồi nhỉ?Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không?

- Thưa ông, có ạ!

(Bùi Nguyên Khiết, Người du kích trên núi chè tuyết)

a) Trong cuộc giao tiếp trên, các nhân vật đã thực hiện bằng ngôn ngữ những hành động nói cụ thể nào? Nhằm mục đích gì?
b) Cả ba câu trong lời nõi của ông già đều có hình thức của câu hỏi, nhưng có phải là các câu dùng để hỏi không, hay để thực hiện những mục đích giao tiếp khác? Nêu mục đích giao tiếp của mỗi câu.

c) Lời nói của các nhân vật bộc lộ tình cảm, thái độ và quan hệ trong giao tiếp như thế nào?

3. Đọc bài thơ sau và trả lời câu hỏi.

Bánh trôi nước

Thân em vừa trắng lại vừa tròn,

Bảy nổi ba chìm với nước non.

Rắn nát mặc dầu tay kẻ lặn,

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

(Hồ Xuân Hương)

a) Khi làm bài thơ này, Hồ Xuân Hương đã “giao tiếp” với người đọc về vấn đề gì? Nhằm mục đích gì? Bằng các phương tiện từ ngữ, hình ảnh như thế nào?

b) Người đọc căn cứ vào đâu (từ ngữ, hình ảnh trong bài thơ; cuộc đời, thân phận tác giả, ...) để lĩnh hội bài thơ?

4. Hãy viết một thông báo ngắn cho các bạn học sinh toàn trường biết về hoạt động làm sạch môi trường nhân Ngày Môi trường thế giới.

5. Viết thư là một hoạt động giao tiếp. Khi viết thư, dù ý thức rõ hay không, người viết cần để ý tới các nhân tố giao tiếp sau đây:

a) Thư viết cho ai, người viết có quan hệ như thế nào với người nhận?

b) Hoàn cảnh cụ thể của người viết và người nhận thư khi đó như thế nào?

c) Thư viết về vấn đề gì?

d) Thư viết để làm gì?e) Nên viết như thế nào?

Anh (chị) hãy phân tích những điều nói trên qua bức thư Bác Hồ gửi học sinh cả nước nhân ngày khai giảng năm học đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tháng 9 năm 1945 dưới đây:

Các em học sinh,

Hôm nay là ngày khai trường đầu tiên ở nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Tôi đã tưởng tượng thấy trước mắt cái cảnh nhộn nhịp tưng bừng của ngày tựu trường ở khắp các nơi. Các em hết thảy đều vui vẻ vì sau mấy tháng giời nghỉ học, sau bao nhiêu cuộc chuyển biến khác thường, các em lại được gặp thầy gặp bạn. Nhưng sung sướng hơn nữa, từ giờ phút này giở đi các em bắt đầu được nhận một nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam. Các em được hưởng sự may mắn đó là nhờ sự hy sinh của biết bao nhiêu đồng bào các em. Vậy các em nghĩ sao?

Trong năm học tới đây, các em hãy cố gắng, siêng năng học tập, ngoan ngoãn, nghe thầy, yêu bạn. Sau 80 năm giời nô lệ làm cho nước nhà bị yếu hèn, ngày nay chúng ta cần phải xây dựng lại cơ đồ mà tổ tiên đã để lại cho chúng ta, làm sao cho chúng ta theo kịp các nước khác trên hoàn cầu. Trong công cuộc kiến thiết đó, nước nhà trông mong chờ đợi ở các em rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em.

Ngày hôm nay, nhân buổi tựu trường của các em, tôi chỉ biết chúc các em một năm đầy vui vẻ và đầy kết quả tốt đẹp.

Chào các em thân yêu

HỒ CHÍ MINH

Lời giải:

Câu 1. Phân tích các nhân tố giao tiếp được thể hiện trong câu ca dao :

Đêm trăng thanh anh mới hỏi nàng:

- Tre non đủ lá đan sàng nên chăng?

a) Nhân vật giao tiếp trong câu ca dao trên là một chàng trai và một cô gái.

b)Thời điểm: “Đêm trăng thanh”. Đây là thười điểm thích hợp và lí tưởng với những cuộc chuyện trò tình tứ của đôi bên nam nữ, bày tỏ tâm tình lứa đôi hay hát giao duyên trong sinh hoạt dân ca.

c) Nội dung lời nói của nhân vật “anh”:

+ Nói về việc "Tre non đủ lá" dùng để "đan sàng".

+ Mục đích: ướm hỏi, tỏ tình (nghĩa hàm ẩn: người trưởng thành, đã đủ lớn khôn, nên suy nghĩ đến chuyện kết duyên).

d) Cách nói của chàng trai rất tế nhị, nhẹ nhàng, lịch sự mà vẫn đưa được thông tin cần thiết, phù hợp với đối tượng là cô gái mà anh có tình ý và mục đích giao tiếp là giao duyên, tỏ tình.

Câu 2. Đọc đoạn đối thoại (giữa em nhỏ A Cổ với một ông già) và trả lời câu hỏi:

a) Các hành động nói cụ thể: Chào, nói, thưa

Mục đích: Chào hỏi và trao đổi thông tin.

b) Mục đích giao tiếp riêng của mỗi câu:

+ Câu “A Cổ hả?” có mục đích là lời chào hỏi

+ Câu “Lớn tướng rồi nhỉ?” là câu hỏi, nhưng mục đích chính là như một lời khen, bày tỏ tình cảm nên A Cổ không trả lời

+ Câu “Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không?” là câu hỏi.

c) Lời nói của các nhân vật bộc lộ thái độ, tình cảm và quan hệ trong giao tiếp:

- Thái độ gần gũi, cởi mở.

- Tình cảm giữa hai người rất thân mật, tin tưởng lẫn nhau. Ông yêu quý A Cổ, còn A Cổ rất kính trọng ông (thể hiện qua lời nói “có ạ”, “cháu chào ông ạ”)

- Quan hệ: hai người khác nhau về lứa tuổi nhưng có quan hệ than thiết, gần gũi.

Câu 3: Đọc bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương và trả lời câu hỏi.

a) Khi làm bài thơ này, Hồ Xuân Hương đã "giao tiếp" với người đọc về vấn đề: Thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa nói chung và bản thân tác giả nói riêng. Đồng thời, nữ sĩ cũng đã khẳng định phẩm hạnh, nhân cách tốt đẹp của người phụ nữ, không vì hoàn cảnh sống mà đánh mất sự son sắt, tốt đẹp của mình. Hồ Xuân Hương đã dùng hình tượng chiếc bánh trôi nước để nói lên điều đó.

b) Người đọc căn cứ vào thân phận của chính nữ sĩ Hồ Xuân Hương - một người tài hoa nhưng lận đận đường tình duyên và các chi tiết trong bài thơ để lĩnh hội.

Các từ ngữ, hình ảnh: "trắng", "tròn" (chỉ vẻ đẹp), "bảy nổi ba chìm" (chỉ thân phận long đong, lận đận), "tấm lòng son" (phẩm chất, đức hạnh) để lĩnh hội được nội dung bài thơ.

Câu 4: Hãy viết một thông báo ngắn cho các bạn học sinh toàn trường biết về hoạt động làm sạch môi trường nhân Ngày Môi trường thế giới.

Yêu cầu của bài là viết một văn bản thông báo ngắn, học sinh chú ý các nội dung chính sau:

• Đối tượng giao tiếp(tiếp nhận thông tin): các bạn học sinh trong toàn trường

• Nội dung giao tiếp: thông báo về hoạt động làm sạch môi trường.

• Hoàn cảnh giao tiếp: trong nhà trường, nhân Ngày Môi trường thế giới.

Câu 5: Phân tích các nhân tố giao tiếp thể hiện trong bức thư Bác Hồ gửi học sinh cả nước nhân ngày khai giảng năm học đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tháng 9 năm 1945.

a) Nhân vật giao tiếp:

Người đưa thông tin: Bác Hồ, với tư cách là Chủ tịch nước

Người tiếp nhận: học sinh toàn quốc – những chủ nhân tương lai của nước Việt Nam độc lập.

b) Hoàn cảnh giao tiếp:

Năm 1945, khi đất nước vừa mới giành được độc lập. Đây là ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam độc lập.

c) Nội dung giao tiếp:

+ Bày tỏ niềm vui của học sinh vì được hưởng nền độc lập và được "nhận nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam"

+ Nhắc nhở về nhiệm vụ, trách nhiệm của mỗi học sinh đối với việc bảo vệ và xây dựng đất nước.

+ Lời chúc mừng của Bác Hồ gửi tới học sinh.

d) Mục đích giao tiếp:

Bác Hồ viết để chúc mừng học sinh, nhân ngày khai trường đầu tiên của đất nước Việt Nam độc lập, đồng thời nhắc nhở học sinh về nhiệm vụ và trách nhiệm đối với đất nước, niềm mong mỏi của Bác đối với thế hệ tương lai.

e) Cách viết thư: lời lẽ chân tình, gần gũi, đồng thời nghiêm túc xác định nhiệm vụ, trách nhiệm của học sinh.

Giải các bài tập Tuần 2 SGK Ngữ văn 10 •Khái quát văn học dân gian Việt Nam •Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (Tiếp theo) •Văn bản •Viết bài làm văn số 1: Cảm nghĩ về một hiện tượng đời sống (Hoặc một tác phẩm văn học)

Bài trước Bài sau

Lớp 10

Chương 1: Xã hội nguyên thủy Chương 1: Nguyên tử Chương 1: Mệnh đề - Tập hợp Chương 1: Vectơ Phần 1: Cơ học Chương 1: Thành phần hóa học của tế bào Chương 1: Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở vi sinh vật Chương 1: Động học chất điểm Chương 5: Địa lí dân cư Chương 1: Động học chất điểm Chương 1: Việt Nam từ thời nguyên thủy đến thế kỉ X Chương 5: Chất khí Chương 1: Các cuộc cách mạng tư sản (từ giữa thế kỉ XVI đến cuối thế kỉ XVIII) Phần 1: Công dân với việc hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học. Chương 1: Nguyên tử Chương 1: Bản Đồ Chương 2: Xã hội cổ đại Chương 2: Vũ trụ. Hệ quả các chuyển động của trái đất Chương 2: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và Định luật tuần hoàn Phần 2: Nhiệt học Chương 2: Cấu trúc của tế bào Chương 2: Sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật Chương 2: Tích vô hướng của hai vectơ và ứng dụng Chương 6: Cơ cấu nền kinh tế Chương 2: Động lực học chất điểm Chương 2: Động lực học chất điểm Chương 2: Hàm số bậc nhất và bậc hai Chương 6: Cơ sở của nhiệt động lực học Chương 2: Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XV Chương 2: Các nước Âu - Mỹ Phần 2: Công dân với đạo đức Chương 2: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và Định luật tuần hoàn Chương 3: Trung Quốc thời phong kiến Chương 3: Cấu trúc của Trái Đất. Các quyển của Trái Đất. Chương 3: Liên kết hóa học Chương 3: Chuyển hóa vật chất và năng lượng trong tế bào Chương 3: Virut và bệnh truyền nhiễm Chương 3: Phương pháp tọa độ trong mặt phẳng Chương 7: Địa lí nông nghiệp Chương 3: Tĩnh học vật rắn Chương 3: Cân bằng và chuyển động của vật rắn Chương 7: Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể Chương 3: Việt Nam từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII Chương 3: Phong trào công nhân (từ đầu thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX) Chương 3: Phương trình - Hệ phương trình Chương 3: Liên kết hóa học Chương 4: Phản ứng oxi hóa - khử Chương 4 : Phân bào Chương 4: Một số quy luật của lớp vỏ địa lí Chương 8: Địa lí công nghiệp Chương 4: Các định luật bảo toàn Chương 4: Các định luật bảo toàn Chương 4: Việt Nam ở nửa đầu thế kỉ XIX Chương 4: Ấn Độ thời phong kiến Chương 4: Bất đẳng thức - Bất phương trình Chương 4: Phản ứng hóa học Chương 5: Nhóm Halogen Chương 9: Địa lí dịch vụ Chương 5: Cơ học chất lưu Sơ kết lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỉ XIX Chương 5: Đông Nam Á thời phong kiến Chương 5: Nhóm halogen Chương 5: Thống kê Chương 6: Cung và góc lượng giác. Công thức lượng giác Chương 6: Oxi - Lưu huỳnh Chương 10: Môi trường và sự phát triển bền vững Chương 6: Chất khí Chương 6: Tây Âu thời trung đại Chương 6: Nhóm oxi Chương 7: Tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học Chương 7: Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể Chương 7: Tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học Chương 8: Cơ sở của nhiệt động lực học

Tuần 2 SGK Ngữ văn 10

•Khái quát văn học dân gian Việt Nam •Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (Tiếp theo) •Văn bản •Viết bài làm văn số 1: Cảm nghĩ về một hiện tượng đời sống (Hoặc một tác phẩm văn học)

+ Mở rộng xem đầy đủ