Soạn bài Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX

1. Nêu những điểm chung và điểm riêng của hai thành phần văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm.

2. Dựa vào kiến thức được trình bày trong mục II, lập bảng tổng kết về tình hình phát triển của văn học Việt Nam thời trung đại theo mẫu:

3. Nêu một số tác phẩm văn học đã học trong chương trình THCS để làm sáng tỏ những đặc điểm lớn về nội dung của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX.

4. Văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX có những đặc điểm lớn nào về nghệ thuật? Từ đó hãy chỉ ra cách đọc văn học trung đại có điểm gì khác với cách đọc văn học hiện đại.

Lời giải:

Câu 1: Nêu những điểm chung và điểm riêng của hai thành phần văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm.

Trả lời:

- Điểm chung:

+ Đều là các sáng tác của người Việt, mang đậm nét tính cách, phong tục của người Việt.

+ Đều phát triển trên cơ sở văn tự của người Hán.

+ Đều thể hiện được những vẫn đề gần gũi với hiện thực cuộc sống của người dân như tâm tư, tình cảm, đời sống sinh hoạt trong xã hội trung đại.

+ Đều có được những thành tựu xuất sắc với các tác phẩm đạt tới đỉnh cao nghệ thuật của thể loại

- Điểm riêng:

+ Văn học chữ Hán:

Là bộ phận văn học ra đời sớm hơn, có vị trí quan trọng, được các triều đại phong kiến coi trọng hơn.

Gồm nhiều thể loại phong phú: chiếu, biểu, hịch, cáo, truyện truyền kì, kí sự, tiểu thuyết, chương hồi, phú, thơ cổ phong, thơ đường luật. Các thể loại này được sử dụng cả các văn bản hành chính của triều đình, vừa được dùng trong việc thể hiện tâm tư, đời sống của nhân dân.

+ Văn học chữ Nôm:

Ra đời muộn hơn (khoảng cuối thế kỉ XIII), sử dụng văn tự chữ Hán để ghi âm tiếng nói của người Việt.

Là bộ phận không được giai cấp thống trị phong kiến coi trọng. Tuy nhiên, đối với đông đảo quần chúng nhân dân, văn học chữ Nôm lại có một vị trí đặc biệt.

Chủ yếu là thơ, với hai thể loại truyền thống là theo thể lục bát (nhiều sáng tác truyện thơ) và thể song thất lục bát (ngâm khúc), ngoài ra còn có thơ Nôm, thơ Đường luật, thơ Đường luật thất ngôn xen lục ngôn, hát nói…

Câu 2: Dựa vào kiến thức được trình bày trong mục II, lập bảng tổng kết về tình hình phát triển của văn học Việt Nam thời trung đại theo mẫu sau:

Câu 3: Nêu một số tác phẩm văn học đã học trong chương trình THCS để làm sáng tỏ những đặc điểm lớn về nội dung của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX.

Trả lời:

- Nội dung cảm hứng yêu nước: Sông núi nước Nam, Chiếu dời đô, Bình Ngô đại cáo, Hịch tướng sĩ, Thuật hoài, …

- Nội dung nhân đạo: Chuyện người con gái Nam Xương, Truyện Kiều, Bánh trôi nước, Chinh phụ ngâm, …

- Nội dung thế sự: Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh (Vũ Trung tùy bút), Lục Vân Tiên, Vũ trung tùy bút, …

Câu 4: Văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX có những đặc điểm lớn nào về nghệ thuật? Từ đó hãy chỉ ra cách đọc văn học trung đại có điểm gì khác với cách đọc văn học hiện đại.

Trả lời:

- Về nghệ thuật: văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX có những đặc điểm lớn như:

+ Tính quy phạm và sự phá vỡ tính quy phạm:

Tính quy phạm thể hiện ở quan điểm văn học: coi trọng chí khí, đề cao đạo lí sống của con người. Văn học thiên về ước lệ tượng trưng với hệ thống các điển tích, điển cố, hệ thống thi liệu mang tính quy phạm được đưa vào văn thơ.

Mặt khác, văn học trung đại phá vỡ tính quy phạm, phát huy cá tính sáng tạo, cái “tôi” của tác giả trong cả nội dung và hình thức biểu hiện (tiêu biểu là thơ Nôm của Hồ Xuân Hương).

+ Khuynh hướng trang nhã và xu hướng bình dị

Tính trang nhã thể hiện ở đề tài, chủ đề; ở hình tượng nghệ thuật; ngôn ngữ nghệ thuật

Xu hướng bình dị thể hiện ở việc nội dung thơ ca gắn bó với hiện thực hơn, tự nhiên và quan tâm nhiều hơn đến cuộc sống của con người

- So sánh văn học trung đại và hiện đại:

Về nội dung: Nội dung văn học trung đại nói nhiều đến cái chí khí, lí tưởng của người quân tử, đạo đức trong cách ứng xử hàng ngày của con người. Đây là điểm khác biệt khá lớn với văn học hiện đại. Với điều kiện tiếp thu nhiều thể loại văn học mới phù hợp, văn học hiện đại đi sâu hơn để khám phá đời sống riêng, thế giới nội tâm của con người

Về hệ thống thi pháp: văn học trung đại với sử dụng nhiều điển tích, điển cố, hệ thống thi liệu mang tính quy phạm, hình ảnh trong văn học mang tính ước lệ tượng trưng, lời ít ý nhiều. Hệ thống thể loại, thi pháp được tiếp thu chủ yếu từ văn học Trung Quốc. Vì thế, để hiểu được nội dung của văn học giai đoạn này, người đọc cần nắm được nội dung của các thi liệu cổ, các cách diễn đạt sâu sắc cùng với cấu trúc ý thức xã hội, hệ tư tưởng phong kiến đó.

Hình ảnh, hình tượng và cách diễn đạt của văn học hiện đại bình dị, gần gũi hơn với đời sống, nên có được lượng độc giả đông đảo hơn. Với việc sử dung các thể loại mới như truyện ngắn, bút kí, tiểu thuyết, .. văn học hiện đại đã thành công trong việc hướng đến vào khám phá đời sống riêng, thế giới nội tâm của con người.

GHI NHỚ
Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX được gọi là văn học trung đại, gồm hai thành phần: văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm, phát triển qua bốn giai đoạn. Những đặc điểm lớn về nội dung là chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa nhân đạo và cảm hứng thế sự. Những đặc điểm lớn về nghệ thuật là tính quy phạm, tính trang nhã; vừa tiếp thu tinh hoa văn học nước ngoài, vừa sáng tạo những giá trị văn học mới mang bản sắc dân tộc.

Giải các bài tập Tuần 12 SGK Ngữ văn 10 •Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX •Soạn bài Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt

Bài trước Bài sau

Lớp 10

Chương 1: Xã hội nguyên thủy Chương 1: Nguyên tử Chương 1: Mệnh đề - Tập hợp Chương 1: Vectơ Phần 1: Cơ học Chương 1: Thành phần hóa học của tế bào Chương 1: Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở vi sinh vật Chương 1: Động học chất điểm Chương 5: Địa lí dân cư Chương 1: Động học chất điểm Chương 1: Việt Nam từ thời nguyên thủy đến thế kỉ X Chương 5: Chất khí Chương 1: Các cuộc cách mạng tư sản (từ giữa thế kỉ XVI đến cuối thế kỉ XVIII) Phần 1: Công dân với việc hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học. Chương 1: Nguyên tử Chương 1: Bản Đồ Chương 2: Xã hội cổ đại Chương 2: Vũ trụ. Hệ quả các chuyển động của trái đất Chương 2: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và Định luật tuần hoàn Phần 2: Nhiệt học Chương 2: Cấu trúc của tế bào Chương 2: Sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật Chương 2: Tích vô hướng của hai vectơ và ứng dụng Chương 6: Cơ cấu nền kinh tế Chương 2: Động lực học chất điểm Chương 2: Động lực học chất điểm Chương 2: Hàm số bậc nhất và bậc hai Chương 6: Cơ sở của nhiệt động lực học Chương 2: Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XV Chương 2: Các nước Âu - Mỹ Phần 2: Công dân với đạo đức Chương 2: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và Định luật tuần hoàn Chương 3: Trung Quốc thời phong kiến Chương 3: Cấu trúc của Trái Đất. Các quyển của Trái Đất. Chương 3: Liên kết hóa học Chương 3: Chuyển hóa vật chất và năng lượng trong tế bào Chương 3: Virut và bệnh truyền nhiễm Chương 3: Phương pháp tọa độ trong mặt phẳng Chương 7: Địa lí nông nghiệp Chương 3: Tĩnh học vật rắn Chương 3: Cân bằng và chuyển động của vật rắn Chương 7: Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể Chương 3: Việt Nam từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII Chương 3: Phong trào công nhân (từ đầu thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX) Chương 3: Phương trình - Hệ phương trình Chương 3: Liên kết hóa học Chương 4: Phản ứng oxi hóa - khử Chương 4 : Phân bào Chương 4: Một số quy luật của lớp vỏ địa lí Chương 8: Địa lí công nghiệp Chương 4: Các định luật bảo toàn Chương 4: Các định luật bảo toàn Chương 4: Việt Nam ở nửa đầu thế kỉ XIX Chương 4: Ấn Độ thời phong kiến Chương 4: Bất đẳng thức - Bất phương trình Chương 4: Phản ứng hóa học Chương 5: Nhóm Halogen Chương 9: Địa lí dịch vụ Chương 5: Cơ học chất lưu Sơ kết lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỉ XIX Chương 5: Đông Nam Á thời phong kiến Chương 5: Nhóm halogen Chương 5: Thống kê Chương 6: Cung và góc lượng giác. Công thức lượng giác Chương 6: Oxi - Lưu huỳnh Chương 10: Môi trường và sự phát triển bền vững Chương 6: Chất khí Chương 6: Tây Âu thời trung đại Chương 6: Nhóm oxi Chương 7: Tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học Chương 7: Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể Chương 7: Tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học Chương 8: Cơ sở của nhiệt động lực học

Tuần 12 SGK Ngữ văn 10

•Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX •Soạn bài Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt

+ Mở rộng xem đầy đủ