Soạn bài Nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích

I - Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi (trang 61 - SGK Ngữ Văn 9 tập 2)

Câu hỏi :

a) Vấn đề nghị luận của văn bản này là gì ? Hãy đặt một nhan đề thích hợp cho văn bản. 

Vấn đề nghị luận của văn bản: những phẩm chất đẹp đẽ của nhân vật anh thanh niên trong tác phẩm “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.

Đặt nhan đề cho văn bản :

- Một con người thầm lặng ở Sa Pa

- Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ.

b) Vấn đề nghị luận được người viết triển khai qua những luận điểm nào ? Tìm những câu nêu lên hoặc cô đúc luận điểm của văn bản.

Những luận điểm chính :

- Mở bài : anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa” để lại nhiều ấn tượng khó phai mờ.

- Thân bài :

+ Anh thanh niên có lòng yêu đời, yêu nghề và tinh thần trách nhiệm cao trong công việc.

+ Anh thanh niên rất hiếu khách, chu đáo.

+ Anh thanh niên rất khiêm tốn.

- Kết bài : Những con người như anh thanh niên thật đáng trân trọng, tin yêu.

c) Để khẳng định các luận điểm, người viết đã lập luận (dẫn dắt, phân tích, chứng minh) như thế nào ? Nhận xét về những luận cứ được người viết đưa ra để làm sáng tỏ cho từng luận điểm. (Gợi ý: Những luận cứ đó được lấy ở đâu, gồm những điều gì ?)

Để khẳng định các luận điểm, người viết đã sử dụng các thao tác: giải thích, chứng minh, phân tích, tổng hợp,.... 

II - Luyện tập 

Đọc đoạn văn sau rồi trả lời câu hỏi : Vấn đề nghị luận của đoạn văn là gì ? Đoạn văn nêu lên những ý kiến chính nào ? Các ý kiến ấy giúp ta hiểu thêm gì về nhân vật lão Hạc ?

Đọc văn trang 64 - SGK Ngữ Văn 9 tập 2

Trả lời :

- Vấn đề nghị luận: tình thế lựa chọn nghiệt ngã của nhân vật lão Hạc và vẻ đẹp của nhân vật này.

- Những ý kiến chính :

+ Tình thế lựa chọn nghiệt ngã của lão Hạc

+ Phân tích tâm trạng của nhân vật lão Hạc

- Ý nghĩa của các ý kiến nghị luận : làm nổi bật vẻ đẹp của nhân vật lão Hạc 

Ghi nhớ :

- Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.

- Những nhận xét, đánh giá về truyện phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tính cacshm số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm được người viết phát hiện và khái quát.

- Các nhận xét, đánh giác về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) trong bài nghị luận phải rõ ràng, đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục.

- Bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) cần có bố cục mạch lạc, có lời văn chuẩn xác, gợi cảm.