Soạn bài Cáo bệnh bảo mọi người Cáo tật thị chúng
1. Hai câu thơ đầu nói lên quy luật nào của tự nhiên? (Quy luật vận động, biến đổi? Quy luật tuần hoàn? Quy luật sinh trưởng?) Nếu đảo câu thơ hai lên vị trí câu thơ đầu thì ý thơ khác nhau như thế nào? Đảo như thế, trong những quy luật trên, quy luật nào giữ nguyên, quy luật nào bị ảnh hưởng, vì sao?
2. Câu thơ 3 và 4 nói lên quy luật gì trong cuộc sống của con người? Anh (chị) cảm nhận như thế nào về tâm trạng tác giả qua hai câu thơ này? (Thản nhiên? Nuối tiếc? Xót xa?) Nguyên nhân dẫn đến tâm trạng ấy?
3. Hai câu cuối có phải là thơ tả thiên nhiên không? Câu thơ đầu khẳng định "Xuân qua, trăm hoa rụng" vậy mà câu cuối lại nói xuân tàn vẫn nở cành mai. Như thế có mâu thuẫn không? Vì sao? Cảm nhận của anh (chị) về hình tượng cành mai trong câu thơ cuối?
4. Qua bài kệ, anh (chị) hãy làm sáng tỏ lòng yêu đời và cái nhìn lạc quan của tác giả.
Câu 1 trang 141 SGK - Ngữ Văn 10 tập 1: Hai câu thơ đầu nói lên quy luật nào của tự nhiên? (Quy luật vận động, biến đổi? Quy luật tuần hoàn? Quy luật sinh trưởng?) Nếu đảo câu thơ hai lên vị trí câu thơ đầu thì ý thơ khác nhau như thế nào? Đảo như thế, trong những quy luật trên, quy luật nào giữ nguyên, quy luật nào bị ảnh hưởng, vì sao?
Trả lời:
Câu 2 trang 141 - SGK Ngữ Văn 10 tập 1: Câu thơ 3 và 4 nói lên quy luật gì trong cuộc sống của con người? Anh (chị) cảm nhận như thế nào về tâm trạng tác giả qua hai câu thơ này? (Thản nhiên? Nuối tiếc? Xót xa?) Nguyên nhân dẫn đến tâm trạng ấy?
Trả lời:
Câu thơ 3 và 4 nói lên quy luật của đời người – quy luật: sinh, lão, bệnh, tử theo quan niệm của đạo Phật. Con người cùng với thời gian trôi thì tuổi trẻ sẽ qua đi và tuổi già ắt sẽ đến. Tuổi già đến trên đầu mà thời gian thì không ngừng trôi chảy (Trước mắt việc đi mãi). Vì thế cuộc đời con người trong khoảnh khắc có khác gì ảo ảnh. Hai câu thơ có chút bâng khuâng nuối tiếc vì thời gian của vũ trụ thì vô thủy vô chung (không đầu không cuối), còn thời gian của đời người thì ngắn ngủi.
Câu 3 trang 141 - SGK Ngữ Văn 10 tập 1: Hai câu cuối có phải là thơ tả thiên nhiên không? Câu thơ đầu khẳng định "Xuân qua, trăm hoa rụng" vậy mà câu cuối lại nói xuân tàn vẫn nở cành mai. Như thế có mâu thuẫn không? Vì sao? Cảm nhận của anh (chị) về hình tượng cành mai trong câu thơ cuối?
Trả lời:
Trong hai câu thơ cuối, tác giả mượn việc miêu tả thiên nhiên mà nói đến một quan niệm triết lí trong Phật giáo: khi con người đã giác ngộ đạo (hiểu được chân lí và quy luật) thì có sức mạnh lớn lao, vượt lên trên cả sinh diệt thông thường. Thiền sư đắc đạo trở về với bản thể vĩnh hằng, thoát ra hẳn khỏi vòng sinh, diệt như nhành mai kia cứ tươi bất kể xuân tàn. Theo cách giải thích này thì nội dung ý tứ của hai câu thơ cuối không hề có chút gì mâu thuẫn với nhau.
Câu 4 trang 141 - SGK Ngữ Văn 10 tập 1: Qua bài kệ, anh (chị) hãy làm sáng tỏ lòng yêu đời và cái nhìn lạc quan của tác giả.
Trả lời:
Bài thơ thể hiện rất rõ lòng yêu đời đối với cái nhìn lạc quan của nhà thơ. Niềm yêu đời, niềm lạc quan tươi sáng ấy được thể hiện qua cách nói khẳng định, qua các hình tượng thiên nhiên mang vẻ đẹp tươi tắn, gợi lên sự cảm nhận về sự sống sinh sôi và bất diệt. Quy luật của cuộc đời là sinh – tử - sinh, nhưng bài thơ mở đầu bằng xuân tàn, kết thúc bằng “một nhành mai”, đó là cách nhìn lạc quan.