Soạn bài Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng

1. Xác lập mối quan hệ giữa không gian (lầu Hoàng Hạc – sông Trường Giang – Dương Châu), thời gian (tháng ba – mùa hoa khói) và con người (cố nhân…) trong bài thơ. Mối quan hệ ấy có tá dụng như thế nào trong việc thể hiện khung cảnh và tâm tình người đưa tiễn?

Sông Trường Giang là huyết mạch giao thông chính của miền Nam Trung Quốc. Mùa xuân trên sông Trường Giang hẳn có nhiều thuyền bè xuôi ngược, vì sao Lí Bạch chỉ thấy “cánh buồn lẻ loi” (cô phàm) của “cố nhân”?

3. Anh / chị hãy đặt mình vào vị trí của người đưa tiễn nhìn theo cánh buồm dần xa và dòng sông chảy vào cõi trời để cảm nhận tâm tình của thi nhân dòng sông chảy vào cõi trời để cảm nhận tâm tình của thi nhân.

Lời giải:

Câu 1 trang 144 - SGK Ngữ Văn 10 tập 1: Xác lập mối quan hệ giữa không gian (lầu Hoàng Hạc – sông Trường Giang – Dương Châu), thời gian (tháng ba – mùa hoa khói) và con người (cố nhân…) trong bài thơ. Mối quan hệ ấy có tá dụng như thế nào trong việc thể hiện khung cảnh và tâm tình người đưa tiễn?

Trả lời:

Bài thơ của Lí Bạch gần như chỉ thuần tả cảnh. Thế nhưng trong cảnh vẫn hiện lên cái tình đằm thắm. Sở dĩ có điều ấy là vì bài thơ có một sợi dây liên tưởng được tạo nên bởi những hình ảnh và những mối quan hệ chặt chẽ với nhau

- Mối quan hệ về không gian được tạo lập bởi ba hình ảnh: Lầu Hoàng Hạc (một thắng cảnh nổi tiếng, biểu tượng cho sự chia li) – thành Dương Châu (nơi người bạn của nhà thơ sắp đến, một nơi đô hội phồn hoa). Ở giữa hai địa danh ấy là dòng Trường Giang dài rộng mênh mông, và xa hun hút (biểu tượng cho sự ngăn cách). Vậy nên dù Lí Bạch có tiễn bạn đến chốn phồn hoa thì buổi chia tay ấy cũng đâu có giấu được nỗi buồn. Lầu Hoàng Hạc đã gợi nên nỗi buồn, khoảng cách xa xôi giữa mình với bạn lại càng đáng buồn hơn.

- Mối quan hệ thời gian: Tháng ba – mùa hoa khói. Đó là vào lúc “xuân vừa chin”, sông Trường Giang nhộn nhịp hoa khói mùa xuân (hoa khói cũng tượng trưng cho sự phồn hoa của Dương châu – nơi Mạnh Hạo Nhiên sắp đến). Cảnh vào lúc ấy tuy có gợi lên một chút nhộn nhịp những vẫn không át được nỗi buồn lúc chia li.

- Mối quan hệ con người: tác giả chỉ giới thiệu qua hai chữ “cố nhân”. Thế nhưng chỉ với hai chữ này thôi, tự nó đã gọi ra mối quan hệ gắn bó thân thiết từ lâu giữa bạn với nhà thơ.

Câu 2 trang 144 - SGK Ngữ Văn 10 tập 1: Sông Trường Giang là huyết mạch giao thông chính của miền Nam Trung Quốc. Mùa xuân trên sông Trường Gian hẳn có nhiều thuyền bè xuôi ngược, vì sao Lí Bạch chỉ thấy “cánh buồn lẻ loi” (cô phàm) của “cố nhân”?

Trả lời:

Sông Trường Giang là một huyết mạch giao thông chính của miền Nam Trung Quốc. Vào mùa xuân hẳn phải có rất nhiều thuyền bè xuôi ngược. Vậy mà người đưa tiễn chỉ thấy có một cánh buồm đơn chiếc (cô phàm) của cố nhân cứ dần dần lùi sâu vào nước xanh mênh mang thăm thẳm. Cái tình của Lí Bạch sâu sắc cũng là ở chỗ ấy. Tiễn bạn mà cứ nhìn đau đáu vào bóng thuyền của bạn cho đến khi khuất hẳn, ấy là tấm lòng đã định hướng cho đôi mắt. Người ra đi cô đơn, người đưa tiễn cũng cô đơn, bịn rịn, lưu luyến.

Câu 3 trang 144 - SGK Ngữ Văn 10 tập 1: Anh (chị) hãy đặt mình vào vị trí của người đưa tiễn nhìn theo cánh buồm dần xa và dòng sông chảy vào cõi trời để cảm nhận tâm tình của thi nhân dòng sông chảy vào cõi trời để cảm nhận tâm tình của thi nhân.

Trả lời:

Người đi thì đã đi xa. Vậy mà người đưa tiễn vẫn đứng lặng mãi trên lầu Hoàng Hạc. Bởi chỉ có bằng cách ấy, nhà thơ mới có thể dõi theo bóng bạn. Thời gian mà người tiễn đưa đứng lặng hẳn phải rất lâu thì mới nhìn thấy cả một quá trình biến đổi: con thuyền – bóng buồm – cột buồm – điểm chấm nhỏ rồi cuối cùng mất hẳn. Bài thơ tuy không nói lời nào về tình bạn mà sao tình cảm lại chan hòa cả vào trời mây sóng nước bao la.

GHI NHỚ
Với ngôn ngữ giản dị, hình ảnh gợi cảm, bài thơ thể hiện tình bạn sâu sắc, chân thành của hai nhà thơ lớn thời Thịnh, Đường. Thời đại nào tình bạn cũng rất đáng trân trọng.

LUYỆN TẬP

Câu 1 - Luyện tập trang 144 - SGK Ngữ Văn 10 tập 1: Người ta thường cho rằng: cái hay của thơ Đường là ở chỗ thể hiện được "ý tại ngôn ngoại" (ý ở ngoài lời). Hãy tìm "ý tại ngôn ngoại" qua bài thơ này.

Trả lời:

Cái hay của thơ Đường là thể hiện được những ý ở ngoài lời. Bài thơ của Lí Bạch cũng sắc sảo và tài hoa như thế:

Trước hết các địa danh được nói đến trong bài (Hoàng Hạc, Dương Châu) đều là những địa danh giàu sức gợi. Nói đến lầu Hoàng Hạc, người ta có thể liên tưởng ngay đến nỗi sầu li biệt. Cũng vậy, ở trong bài thơ này, sự xuất hiện của địa danh Hoàng Hạc làm cho cuộc chia li của tác giả với bạn thêm xúc động và da diết hơn. Địa danh Dương Châu cũng gợi ra nỗi buồn vì nó giúp ta liên tưởng đến cảnh tượng đối lập: người đi đến chốn phồn hoa đô hội >< người ở lại buồn bã cô đơn.

- Hình ảnh cánh buồm càng lúc càng xa thực chất là để gợi lên cái tình của nàh thơ: có yêu quý bạn mới đứng ngẩn lâu như vậy để dõi theo “bóng buồm” của bạn cho đến lúc không còn nhìn thấy nữa.

- Toàn thể bài thơ thực chất cũng đã làm nên một tín hiệu nghệ thuật theo “ý ở ngoài lời”. bởi ẩn giấu đằng sau bức tranh phong cảnh là cái tình lai láng của nhà thơ (cái không được đề cập trực tiếp trong phần lời của bài thơ)

Câu 2 - Luyện tập trang 144 - SGK Ngữ Văn 10 tập 1: Các nhà thơ thời Đường rất trân trọng tình bạn. Anh (chị) hãy suy ngẫm về vị trí, ý nghĩa của tình bạn trong cuộc sống ngày nay.

Trả lời:

Các nhà thơ Đường xưa rất trọng tình bạn:

Quả thật như vậy, bạn bè dù là ai, dù ở bất cứ đâu, bất cứ thời đại nào đi chăng nữa cũng vô cùng quan trọng và đáng quý đối với mỗi người chúng ta. Có bạn bè giúp cho cuộc sống của chúng ta thêm đáng yêu, đáng sống. Ở bất kì một thời đại nào cũng vậy, bạn ai cũng có người tốt người xấu. Nhưng không vì thế mà ta chán nản, khép mình không giao lưu với một ai. Điều quan trọng ở đây là ta biết chọn bạn mà chơi. Người bạn tốt cũng giống như ngọn đèn sáng trong đêm, không chỉ chiếu sáng cho người mà còn soi đường chỉ lối cho ta, giúp ta tiếp tục tiến về phía trước.

Giải các bài tập Tuần 15 SGK Ngữ văn 10 •Thực hành phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ •Vận nước - Quốc tộ( Pháp Thuận) •Cáo bệnh bảo mọi người - Cáo tật thị chúng (Mãn giác) •Hứng khởi trở về - Quy hứng (Nguyễn Trung Ngạn) •Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng (Lí Bạch)

Bài trước Bài sau

Lớp 10

Chương 1: Xã hội nguyên thủy Chương 1: Nguyên tử Chương 1: Mệnh đề - Tập hợp Chương 1: Vectơ Phần 1: Cơ học Chương 1: Thành phần hóa học của tế bào Chương 1: Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở vi sinh vật Chương 1: Động học chất điểm Chương 5: Địa lí dân cư Chương 1: Động học chất điểm Chương 1: Việt Nam từ thời nguyên thủy đến thế kỉ X Chương 5: Chất khí Chương 1: Các cuộc cách mạng tư sản (từ giữa thế kỉ XVI đến cuối thế kỉ XVIII) Phần 1: Công dân với việc hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học. Chương 1: Nguyên tử Chương 1: Bản Đồ Chương 2: Xã hội cổ đại Chương 2: Vũ trụ. Hệ quả các chuyển động của trái đất Chương 2: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và Định luật tuần hoàn Phần 2: Nhiệt học Chương 2: Cấu trúc của tế bào Chương 2: Sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật Chương 2: Tích vô hướng của hai vectơ và ứng dụng Chương 6: Cơ cấu nền kinh tế Chương 2: Động lực học chất điểm Chương 2: Động lực học chất điểm Chương 2: Hàm số bậc nhất và bậc hai Chương 6: Cơ sở của nhiệt động lực học Chương 2: Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XV Chương 2: Các nước Âu - Mỹ Phần 2: Công dân với đạo đức Chương 2: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và Định luật tuần hoàn Chương 3: Trung Quốc thời phong kiến Chương 3: Cấu trúc của Trái Đất. Các quyển của Trái Đất. Chương 3: Liên kết hóa học Chương 3: Chuyển hóa vật chất và năng lượng trong tế bào Chương 3: Virut và bệnh truyền nhiễm Chương 3: Phương pháp tọa độ trong mặt phẳng Chương 7: Địa lí nông nghiệp Chương 3: Tĩnh học vật rắn Chương 3: Cân bằng và chuyển động của vật rắn Chương 7: Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể Chương 3: Việt Nam từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII Chương 3: Phong trào công nhân (từ đầu thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX) Chương 3: Phương trình - Hệ phương trình Chương 3: Liên kết hóa học Chương 4: Phản ứng oxi hóa - khử Chương 4 : Phân bào Chương 4: Một số quy luật của lớp vỏ địa lí Chương 8: Địa lí công nghiệp Chương 4: Các định luật bảo toàn Chương 4: Các định luật bảo toàn Chương 4: Việt Nam ở nửa đầu thế kỉ XIX Chương 4: Ấn Độ thời phong kiến Chương 4: Bất đẳng thức - Bất phương trình Chương 4: Phản ứng hóa học Chương 5: Nhóm Halogen Chương 9: Địa lí dịch vụ Chương 5: Cơ học chất lưu Sơ kết lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỉ XIX Chương 5: Đông Nam Á thời phong kiến Chương 5: Nhóm halogen Chương 5: Thống kê Chương 6: Cung và góc lượng giác. Công thức lượng giác Chương 6: Oxi - Lưu huỳnh Chương 10: Môi trường và sự phát triển bền vững Chương 6: Chất khí Chương 6: Tây Âu thời trung đại Chương 6: Nhóm oxi Chương 7: Tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học Chương 7: Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể Chương 7: Tốc độ phản ứng và cân bằng hóa học Chương 8: Cơ sở của nhiệt động lực học

Tuần 15 SGK Ngữ văn 10

•Thực hành phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ •Vận nước - Quốc tộ( Pháp Thuận) •Cáo bệnh bảo mọi người - Cáo tật thị chúng (Mãn giác) •Hứng khởi trở về - Quy hứng (Nguyễn Trung Ngạn) •Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng (Lí Bạch)

+ Mở rộng xem đầy đủ