Soạn bài Thao tác lập luận so sánh

I. Mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận so sánh

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới.

 Yêu người, đó là một truyeèn thống cũ. "Chinh phụ ngâm", "Cung oán ngâm khúc" đã nói đến con người . Nhưng dù sao cũng là bàn đến  một hạng người. Với " Kiều", Nguyễn Du đã nói đến cả xã hội  người. Với "Chiêu hồn", cong người trong cái chết. "Chiêu hồn", con người trong từng giới, từng loài, "mười loài là những loài nào" với những nét cộng đồng phổ biến, điển hình của từng loài một". [...]

  Tôi muốn nói đến bài văn "Chiêu hồn", một tác phẩm có một không hai trong nền văn học chúng ta. (Nghĩ mà xem, trước "Chiêu hồn", chưa hề có bài văn nào đem cái "run rẩy mới" ấy vào văn học. Sau " Chiêu hồn" đã mở rộng địa dư của nó qua một vùng xưa nay ít ai động tới: cõi chết.

(Theo Tuyển tập Chế Lan Viên )

1. Xác định đối tượng được so sánh

2. Phân tích những điểm giống và khác nhau giữa đối tượng được so sánh  và đối tượng so sánh.

3. Phân tích mục đích so sánh trong đoạn trích.

4. Từ những nhận xét trên, hãy cho biết mục đích và yêu cầu của thao tác lập luận so sánh.

II. Cách so sánh

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi nêu ở dưới

.Làm sao trong đêm tối ngày xưa đó, Ngô Tất Tố đã mò ra được những thực tế đó và trong đêm tối , ông lụi hụi thắp được bó hương mà tự mình soi đường cho nhân vật mình đi? Lúc đó, không phải là không ai nói về hàng xóm dân cày, nhưng người ta nói năng khác ông , người ta bàn cải lương hương ẩm, người ta xoa xoa mà ngư ngư tiều tiều canh canh mục mục. Còn Ngô Tất Tố thì xui người nông dân nổi loạn. Cái cách viết lách như thế, cái cách dựng truyện như thế, không là phát động quần chúng nông dân chống quan Tây, chống vua ta thì còn là cái gì nữa!

 (Theo Nguyễn Tuân toàn tập)

1. Nguyễn Tuân đã so sánh quan niệm "soi đường" của Ngô Tất Tố trong Tắt đèn với những quan niệm nào?

2. Căn cứ để so sánh những quan niệm "soi đường"  trên là gì?

3. Mục đích của sự so sánh đó?

4. Lấy dẫn chứng từ những đoạn trích đã nêu làm rõ những điểm sau:

- Đối tượng (sự vật, sự việc, hiện tượng, ...) đưa ra so sánh phải có mối liên quan với nhau về một mặt, một phương diện nào đó.

- So sánh phải dựa trên tiêu chí rõ ràng.

- Kết luận rút ra từ sự so sánh phải chân thực, giúp cho việc nhận thức sự vật, sự việc, hiện tượng, ... được chính xác, sau sắc hơn.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             III. Luyện tập

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi nêu ở dưới.

“Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu
Núi sông bờ cõi đã chia
Phong tục Bắc Nam cũng khác
Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời gây nền độc lập
Cùng Hán, Dường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau
Song hào kiệt đời nào cũng có”.

1. Trong đoạn trích tác giả đã so sánh “Bắc” với “Nam” về những mặt nào?

2. Từ sự so sánh đó có thể rút ra kết luận gì?

3. Sức thuyết phục của đoạn trích?